Wzgórze Panieńskie

Wzgórze Panieńskie czyli popularny gnieźnieński rynek to niewielkie wzniesienie w pobliżu katedry. Codziennie przechodzą tędy tłumy mieszkańców Gniezna ale i turyści, nie mając świadomości i wiedzy o tym miejscu.

Nazwa wzgórza nie jest tak wiekowa jak samo wzniesienie. Wzięła się od założonego w XIII wieku klasztoru Panien Klarysek. Inna nazwa tego miejsca to "Góra Jarna", lecz ta nazwa jest zagadką dla badaczy historii.

Wiadomo, że istniało tu osadnictwo już w pradawnych czasach, zanim jeszcze zaczęło funkcjonować państwo gnieźnieńskie. Archeolodzy datują je nawet na okres lateński i czas wplywów rzymskich. Wykopaliska potwierdziły istnienie tu osady w przelomie VI i VII wieku. Wiadomo, że w czasach tworzenia państwa gnieźnieńskiego osada na Wzgórzu Panieńskim miała charakter handlowy i była pomocniczym miejscem dla głównego grodu na Wzgórzu Lecha prawdopodobnie w latach 40 - tych X wieku. Zarówno ludzie przybywający do Gniezna jako miejsca kultu oraz władzy książęcej powodowało wymianę handlową i kulturową. Dodgodne położenie sprzyjało rozwoowi handlu, który był ważną galęzią rozwoju miasta. 

Dopiero w XIII wieku zostało na Wzgórze Panieńskie przeniesione miasto ze Wzgórza Lecha. Papiery lokacyjne niestety zaginęły lecz wiadomo, że bylo ono lokowane na prawie magdeburskim.  Prawdopodobnie Gniezno było lokowane w latach 1238 - 1240. Dokument lokacyjny został zniszczony w pożarze miasta w 1512 r. Nie ma też żadnych kopii i jakichkolwiek wzmianek na ten temat. Najwcześniejsza informacja pochodzi z dokumentu potwierdzającego lokalizację Powidza. Dokładniejsze ustalenia są możlwie jedynie na dokumencie Władysława Odonica ustanowionego dla klasztoru cystersów w Lubiążu 25 kwietnia 1239.

Wzgórze Panieńskie stanowiło ważny ciąg dróg handlowych wiodących od zachodu, wschodu, północy i południa. Tu zbiegały się szlaki handlowe z Pomorza, Kujaw, Giecza, Poznania i Kłecka. Niewatpliwie było to ważne miejsce w państwie polskim a Gniezno odgrywało wówczas wazną rolę.

W XIV wieku miasto zostało otoczone murami z trzema bramami: Poznańską, Warszawską i Toruńską. Dziś w ich miejscu stoją charakterystyczne wieżyczki z najważniejszymi informacjami o danym miejscu.

Pożar w 1819 roku spowodował zmianę regulacji ulic i niestety zniszczenie ówczesnej zabudowy rynku. Dzisiejsza zabudowa wzgórza Panieńskiego pochodzi w większości z maksymalnie z 1 połowy XIX wieku.