czwartek, 31 marca 2016

Wielkość Gniezna

Od 11 marca do 25 października 2016 roku w Muzeum Początków Państwa Polskiego prezentowana jest wystawa pt. "Chrzest - św. Wojciech - Polska - Dziedzictwo Średniowiecznego Gniezna." Ma ona ścisły związek z 1050 rocznicą Chrztu Państwa Polskiego, gdyż jest to dobry moment podkreślenia historycznej roli Gniezna w tworzeniu państwa polskiego.

Wokół wydarzeń z X wieku narasta wiele dyskusji i hipotez dotyczących naszych początków. Gniezno w tamtych czasach pełniło bardzo ważną rolę i było areną ważnych wydarzeń. Było ideową stolicą pierwszych władców polskich oraz stolicą metropolii kościelnej i duchowej.

Wystawa została zrealizowana przez Muzeum Początków Państwa Polskiego, Muzeum Archidiecezji w Gnieźnie i Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie.

W dniu dzisiejszym kurator wystawy - Tomasz Janiak spotkał się z przewodnikami gnieźnieńskimi i opowiedział o zgromadzonych eksponatach i założeniach przedsięwzięcia.

Na ekspozycję składa się prawie 200 zabytków świadczących o wielkości Gniezna w czasach największego rozkwitu ówczesnego grodu. Dają one obraz potęgi państwa gnieźnieńskiego i pięknego dziedzictwa kolebki Piastów.  Wśród nich możemy zobaczyć monety z mennic arabskich i niemieckich, elementy uzbrojenia drużyny książęcej, kopię włóczni św. Maurycego, pieczęcie i monety władców koronowanych w Gnieźnie, przedmioty liturgiczne i wiele innych.

Przestrzeń wystawy została podzielona na trzy części. Pierwsza związana jest z grodem gnieźnieńskim i związanymi z nim zabytkami. Druga część przedstawia początki kościoła w Gnieźnie, dlatego wchodzimy tu poprzez kopię Drzwi Gnieźnieńskich do rekonstrukcji rzutu rotundy wykonanej w skali 1:1, która w X wieku stała na Wzgórzu Lecha. Mamy stąd piekny widok na część trzecią, która Część trzecia podkreśla znaczenie Gniezna jako metropolii kościelnej i poświęcona jest katedrze gotyckiej. Tutaj mamy możliwość ujrzenia rekonstrukcji kaplicy gotyckiej, która stała na środku katedry i ochraniała grobowiec św. Wojciecha.

Oglądając poszczególne gabloty z cennymi zabytkami dokumentującymi dawne dzieje Polski, można poczuć wielkość tamtych czasów i docenić ogromne znaczenie Gniezna, z którego wywodzi się potężny ród Piastów. Przedstawione przedmioty na wystawie świadczą o bardzo ważnej roli Gniezna jako ośrodka kultu pogańskiego, kolebki wiary a przede wszystkim pierwszej stolicy państwa polskiego. 













niedziela, 20 marca 2016

Wiosna u naszych przodków


Koniec zimy i początek wiosny to dla naszych przodków pożegnanie trudnego okresu zwiazanego z zimnem, ciemnością i zastojem. Ten moment  to także czas równonocy wiosennej co oznaczało też więcej słońca, cieplejszych i dłuższych dni. Na półkuli pólnocnej najczęściej przypada ona 20 marca ale też 21 marca. Dzieje się tak, gdyż każdego roku czas równonocy przesuwa się o sześć godzin i dlatego za początek wiosny uznaje się okres tych dwóch dni. U Słowian było to święto pod nazwą Jare Gody, u Celtów Ostara a u Druidów Alban Eiler czyli "Światło Ziemi".

Pod wpływem coraz słoneczniejszych i cieplejszych dni ziemia budzi się z długiego snu, pojawiają się pierwsze rośliny i świat nabiera coraz więcej barw. To czas narodzin, odnowienia i wzrostu. Dlatego symbolem tego okresu jest jajko  ale też króliczki i kurczaczki jako symbole nowego życia, płodności i świeżości. 

źródło zdjęcia: wikipedia.org
Na świecie istnieje wiele miejsc, które wyznaczają róznonoc wiosenną. Słońce wówczas oświetla dokładnie wyznaczone miejsca właśnie w tym czasie. Trudno jest określić, czy były to budowle celowo wzniesione , by odmierzały czas czy miały jakieś inne duchowe bądź religijne znaczenie jednak z pewnością istniały grupy ludzi, które celebrowały wyjątkowe zjawiska występujące w przyrodzie. Takie miejsca są np. w Irlandii, gdzie druidzi pozostawili megalityczne kamienne kopce i kręgi, piramida El Castillo w Meksyku wzniesiona przez Majów, kamienna struktura w Vermont zwana "Calendar One" czy Fernacre Stone Circle w Kornwalii. 

Nasi przodowie witali ten wiosenny czas z radością, czcili wiosenne bóstwa i boginie. W starożytnym Rzymie za wiosenną boginię uznawano Wenus - boginię piękna, miłości ale też ogrodów i uprawianych pól oraz Florę - boginię kwiatów, u Słowian symbolem zimy był Marzanna a wiosennym bogiem Jaryło, u Celtów bogini Eostre oraz bóg Cernunus znany jako Hern u ludów nordyckich - Freya, która powracała zawsze kazdej wiosny ale też bóg Thor, który za pomocą swojego młota Mjölnir'a rozbijał lód i przepędzał zimę, u strarożytnych Greków - Dionizos i Persefona oraz Gaja - jedną z najstarszych, która jest kojarzona z Ziemią i uważana jest za Matkę Ziemię

Każda kultura ma swoich charakterystycznych dla tego czasu bożków i określone zwyczaje. Łączy je na pewno jedno - każdy z tych bogów i obrzędów zwiazany jest z wiosną, narodzinami, rozkwitaniem ziemi, płodnością. miłością i budzeniem się świata wokół nas. 



sobota, 19 marca 2016

Źródła pisane o chrzcie Polski - wykład

Chrzest Polski to wydarzenie historyczne wokół którego cały czas toczą się spory. Brakuje jakichkolwiek źródeł na ten temat, stąd do tej pory niewiadomo gdzie on się odbył, w jaki sposób, gdzie i kto brał w tym udział poza oczywiście Mieszkiem I. Istniejące ślady z tamtych czasów, które nakreślają nam charakter tamtych czasów przybliżył  dr Leszek Wetesko. Wykład odbył się wczoraj, 18 marca 2016 roku, w jednej z sal  kościoła o o. Franciszkanów pw. Wniębowzięcia NMP w Gnieźnie. Licznie zgromadzeni słuchacze mogli poznać charakter dawnych czasów i dowiedzieć się jakie okoliczności mogły towarzyszyć wydarzeniom sprzed 1050 lat.

"Nie było przede wszystkim w 966 roku w państwie Mieszka nikogo, kto stałby obok tych wydarzeń i notował wszystko skrzętnie. Nie mamy takich wiadomości reporterskich, z pierwszej ręki. To nie dotyczy tylko nas, bo gdy przyglądamy się początkom chrystianizacji różnych narodów Europy, to własciwie wszędzie jest ten sam problem" - powiedział na początku pan dr Wetesko.

"Wydawałoby się nam, że gdy pojawiają się na przykład w rocznikach daty 965, 966 to  są te najstarsze teksty. Roczniki, które zachowały się do naszych czasów nam współczesnych, one są w późniejszych odpisach i dlatego są pewne drobne różnice w różnych redakcjach roczników, gdyż bardzo łatwo było o taką pomyłkę."

"Stara wizja rocznikarska zakładała, że był jakiś duchowny, który skrzętnie notował te informacje, np. 966 - Mieszko ochrzcił się. Okazuje się, ze jednak to troche inaczej wygladało."

"To  nie była osobna książka, w której notowano. Takie informacje zapisywano na  tablicach paschalnych. To były tablice, które służyły do wyznaczania dnia Wielkiej Nocy."

Wykład wzbudził szerokie zainteresowanie wśród słuchaczy. Po głównej części pojawiły się pytania, na które dr Wetesko odpowiadał wyczerpująco. Gdzie odbył się chrzest? Kto ochrzcił Mieszka? Jakie znaczenie miało Gniezno a jakie inne grody istniejące w X wieku? Jakie zwyczaje obowiązywały wówczas?

Wiele wniosków dotyczących naszych wydarzeń możemy domniemywać na podstawie zwyczajów występujących analogicznie w innych kulturach. Słuchając o minionych czasach, uświadamiamy sobie jak naprawdę żyło się w czasach Mieszka I i zaczynamy patrzeć na wydarzenia historycznew nowy sposób.